Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министрлиги

«Адам жана коом» жана «Тарых» сабактарында гендердик жана басмырлоого каршы мамилени ишке ашыруу

Бул бапты окуп-үйрѳнүүнүн натыйжасында силер:

  • гендердик жана басмырлоого каршы мамиленин алкагында сабактар жана класстан тышкаркы иш чаралар үчүн мазмунду жана методдорду тандай аласыӊар;
  • бардык окуучулар ѳзүн уникалдуу катары кабыл алуусу үчүн алар менен окутуунун принциптерин макулдашасыӊар;
  • гендердик теӊдик, социалдык инклюзия жана басмырлоого жол бербѳѳнү эске алуу менен кабарлашып окутуу үчүн кичи топторду түзѳсүӊѳр;
  • гендердик жана басмырлоого каршы мамилеге ылайык ѳзүӊѳрдүн практикаӊарды баалай аласыӊар.

 Мугалимдер сабак жана класстан тышкаркы иш чаралар учурунда бардык балдар ѳзүн бийик уюшулган жана ар кандай сапаттарга ээ уникалдуу инсан катары сезиши үчүн шарттарды түзүүлѳрү зарыл. Ушул учурда гендердик стереотиптер инсандын өнүгүшүнө, кыздардын эле эмес, эркек балдардын толук дараметин ишке ашырууга тоскоолдуктарды түзүшү мүмкүн экендигин эстен чыгарбаш керек.

 Гендердик мамиленин алкагында тарых сабагында тиги же бул тарыхый окуяларды жана кубулуштарды талдоодо, ошондой эле «Адам жана коом» предмети боюнча сабак учурунда өздөрүнүн жүрүм-турумдарынын мисалында окуучулар кыздар/аялдар дагы, эркек балдар/эркектер дагы бир эле эмоцияларды башынан өткөрө турганын, бирдей эле социалдык ролдорду аткара турганын түшүнүшөт.


Гендердик жана басмырлоого каршы мамилени ишке ашыруунун ыкмалары

 Гендердик жана басмырлоого каршы мамиле мазмундун деңгээлинде. Гендер жана басмырлоого жол бербөө маселеси боюнча өзүнчө темаларды киргизсе болот: ушул маселени баяндаган талкуулоо үчүн сюжеттер (кейстер, окуялар; статистикалык маалыматтар менен фактылар); изилдѳѳ иши үчүн темалар, окуп-үйрѳнүлгѳн теманы бекемдөө баскычында ачык же жабык суроолор түрүндѳгү тесттер.
 Гендердик жана басмырлоого каршы мамиле методдордун деңгээлинде. Методдордун деӊгээлинде иштиктүү жана ролдоштурулган оюндарды (мисалы, сабак-сот), дискуссияларды, дебаттарды, практикалык сабактарды, кейстик тапшырмаларды, долбоордук, изилдөө ишмердүүлүгүн, жеке, жупта жана кичи топтордо иштөөнү колдонуу сунушталат.
 Окуучуларга тѳмѳнкүлѳрдү түшүнүүгө жардам берет:
  • ар бир адам сезүүгө жана ойлонууга жөндөмдүү;
  • ар бир адам пикир алышууга, башкалар аны угуусуна укугу бар;
  • бардык адамдар бири-бирине муктаж;
  • бардык адамдар курдаштарынын колдоосуна жана достугуна муктаж;
  • прогресске жетүү алар жасай ала турганы менен байланыштуу;
  • ар тараптуулук адам турмушунун бардык тараптарын күчтөндүрөт.

Сабактарда жана класстан тышкаркы иш чараларда топторду түзүү

 Топторду түзүүдө мугалим окуучуларга алардын жеке типологиялык өзгөчөлүктөрүн жана сабактын же класстан тышкаркы иш чаралардын алдына коюлган максаттарды эске алуу менен дифференцияланган мамилени ишке ашырышы керек. Методисттер топторду түзүүнүн бир нече ыкмаларын бөлүп көрсөтүшөт, алардын айрымдарына токтойлу.


 Каалоосу боюнча. Топторго биригүү көрсөтүлгөн сан боюнча ишке ашат: «Топторго ... (сан кѳрсѳтүлѳт) адамдан бириккиле».
 Капысынан. Топко бөлүүнүн «капысыз» ыкмасы: чучугулак, катар отурган адам менен биригүү (бир катарда, класстын бир тарабында); ойлонуп табылган «фанттын» жардамы менен.
 Бул метод мугалим окуучуларды кызматташууга үйрөтүү милдетин аткарган учурда пайдалуу. Методду окуучулардын арасында жалпысынан жагымдуу мамилелер орун алган класстарда дагы пайдаланса болот.
 Белгилүү бир белги боюнча. Мындай белги же мугалим тарабынан, же окуучу тарабынан берилет. Ысымдардын биринчи тамгасы боюнча (үндүү – үнсүз), кайсы мезгилде туулгандыгына жараша (төрт топко), карточканын түсү боюнча ж.б. бөлүнсө болот.
 Бул бөлүүнү ыкмасы башында эле кичи топтордун мүчөлөрүн жакындаштырган кандайдыр бир жалпы белги берилгени менен кызыктуу, ат, б.а. аларды бириктирген жана бири-биринен айырмалаган бир нерсе боюнча. Бул топтогу бири-бирин эмоционалдык кабыл алуу үчүн негизди түзѳт.
 Лидерди тандоо боюнча. Лидер же мугалим тарабынан дайындалат (максатка ылайык), же окуучулар тарабынан тандалат. Лидерлер өздөрү топторду калыптандырууну ишке ашырышат.
 Педагогдун тандоосу боюнча. Бул учурда мугалим топторду педагогикалык милдеттерди чечүү үчүн түзөт. Интеллектуалдык мүмкүнчүлүктөрү жакын же, бирдей темпте иштеген же тапшырмаларды аткарууда окшош каалоолору менен (кимдир бирѳѳ сүрѳт тартканды жакшы кѳрѳт, кимдир бирѳѳ окуяларды ойлоп тапканды, кимдир бирѳѳ керектүү маалыматты тандаганды ж.б.) окуучуларды бириктирсе болот, же мүмкүн, тескерисинче, күчү боюнча тең командаларды түзсѳ болот.

Сѳздүк

Кейс - технология (англ.тилинен «case» — учур)— кейс түрүндѳ берилген кесиптик ишмердүүлүктүн контексттинде моделдештирилген же реалдуу кѳйгѳйлүү кырдаалды талдоо жана чечүүнүн негизинде окуучулардын билимдеринин, билгичтиктеринин, инсандык сапаттарынын калыптануусуна багытталган окутуунун интерактивдүү технологиясы.
Булак: ИТМО университети: Кейс-технологияларды баяндоо.

Фант (немец тилинен Pfand – кепилдик) – чучугулак үчүн кепилдикке оюндун катышуучусу берген нерсе. «Бул нерсе эмне кылышы керек? Кимдин нерсеси алынып чыкса, кандайдыр бир ырды заматта ойлоп чыгарышы керек».
Булак: Д.М. Ушаковдун түшүндүрүү сѳздүгү

Китепкана

Ѳзүбүздү текшеребиз

Тест ѳтүү

2.1 ← Артка
Темага киришүү
Алдыга → 2.3